Hiperbilirubinemia i żółtaczka u noworodków

Hiperbilirubinemia noworodków oznacza podwyższony poziom bilirubiny we krwi. Bilirubina to produkt metabolizmu hemu, który znajduje się w krwinkach czerwonych. Niemowlęta nie są w stanie przetwarzać bilirubiny tak łatwo jak dorośli, co prowadzi do jej gromadzenia się we krwi i innych tkankach.

Większość noworodków doświadcza nieco wyższego poziomu bilirubiny zaraz po porodzie. Dzieje się tak, ponieważ wątroba noworodka musi przejąć funkcję przetwarzania bilirubiny, którą wcześniej pełniło łożysko. Zazwyczaj obserwuje się jedynie niskie stężenia bilirubiny, które nie powinny być powodem do niepokoju. Jednakże, wysoki poziom bilirubiny w organizmie, może potencjalnie spowodować trwałe uszkodzenie mózgu, rozwijając się w schorzenie zwane kernicterus. W związku z tym ważne jest, aby hiperbilirubinemia została dostrzeżona i leczona w razie potrzeby, powstrzymując jej postępy.

Hiperbilirubinemia i żółtaczka są ze sobą powiązane. W rzeczywistości hiperbilirubinemia jest powszechnie określana jako żółtaczka, chociaż oznaczają one różne rzeczy.

Hiperbilirubinemia oznacza, że ​​we krwi jest zbyt dużo bilirubiny. Bilirubina ma żółte zabarwienie, które może spowodować, że skóra dziecka, oczy i inne tkanki zżółkną i wtedy to jest żółtaczka. Podobnie jak w przypadku hiperbilirubinemii, żółtaczka jest zazwyczaj nieszkodliwa u noworodków, a jej leczenie skutecznie zmniejsza ryzyko rozwoju kernicterus.

U noworodków najczęściej występuje żółtaczka, która rozwija się dwa lub trzy dni po urodzeniu. Większość dotkniętych tą chorobą noworodków nie wymaga leczenia i wraca w pełni do zdrowia przed ukończeniem dwóch tygodni.

Kiedy dziecko znajduje się w macicy, łożysko usuwa wszelkie wytwarzane przez nie odpady. Jednak po porodzie wątroba dziecka musi przejąć tę funkcję. Początkowo może to oznaczać, że resztki czerwonych krwinek, znane jako bilirubina, pozostają we krwi. Zbyt duża ilość bilirubiny we krwi zwykle nie powoduje żadnych problemów ani długotrwałych skutków ubocznych, ale może wymagać monitorowania i leczenia, aby zapobiec pogorszeniu się sytuacji. Podczas gdy nie można uniknąć hiperbilirubinemii, istnieją czynniki, które mogą zwiększać ryzyko jej występowania, a w tym:

• Karmienie piersią - karmienie piersią może zwiększać ryzyko rozwoju żółtaczki. Nie ma jednak potrzeby przerywać karmienia piersią, ponieważ objawy żółtaczki zwykle utrzymują się zaledwie kilka tygodni i według NHS korzyści z karmienia piersią znacznie przewyższają ryzyko.
• Dolegliwości zdrowotne – ukryte dolegliwości zdrowotne mogą również powodować żółtaczkę. Mogą to być: niedoczynność tarczycy, infekcja dróg moczowych lub konflikt serologiczny.

Nie można zapobiec hiperbilirubinemii, jednak skuteczne leczenie zapewni, że nie rozwinie się ona dalej i ograniczy potencjalne ryzyko wystąpienia powikłań.

Objawy żółtaczki i hiperbilirubinemii mogą być różne u poszczególnych niemowląt. W większości przypadków objawy stają się zauważalne, gdy niemowlę ma około trzech dni i znikają w ciągu dwóch tygodni. U wcześniaków, u których występuje większe prawdopodobieństwo rozwoju żółtaczki, objawy mogą pojawić się później i utrzymywać około trzech tygodni.

Najbardziej powszechnym objawem żółtaczki u niemowląt jest lekko żółtawe zabarwienie skóry, które zwykle zaczyna się od głowy i twarzy i rozprzestrzenia się na inne części ciała. Żółknięcie może być bardziej widoczne w białkach oczu, jamie ustnej, podeszwach stóp i dłoniach.

Inne objawy żółtaczki obejmują:

• Brak apetytu
• Senność
• Piskliwy, głośy płacz
• Wiotkość mięśni
• Bardzo ciemny, żółtobrązowy mocz
• Blady stolec

W większości przypadków hiperbilirubinemia i żółtaczka są diagnozowane bardzo wcześnie. W ramach noworodkowego badania fizykalnego, które powinno zostać przeprowadzone w ciągu 72 godzin od urodzenia, dziecko zostanie sprawdzone pod kątem objawów żółtaczki. Jednak, ponieważ żółtaczka może rozwinąć się kilka dni po urodzeniu, ważne jest, aby uważać na wszelkie oznaki choroby.

Jeśli podejrzewasz żółtaczkę po dostrzeżeniu typowych objawów, powinnaś skontaktować się ze swoim lekarzem rodzinnym lub pielęgniarką środowiskową, którzy przeprowadzą badania. Testy do wykrywania żółtaczki obejmują:

• Badanie wizualne - badanie wzrokowe obejmie skórę Twojego dziecka, a także inne obszary, takie jak białka oczu i dziąsła.
• Badanie stężenia bilirubiny - urządzenie zwane bilirubinometrem, które emituje światło na skórę dziecka lub badanie krwi może być użyte do pomiaru stężenia bilirubiny we krwi niemowlęcia.

W większości przypadków hiperbilirubinemia nie będzie wymagać żadnego leczenia, a stan poprawi się po dwóch tygodniach. Jeśli jednak we krwi dziecka jest bardzo wysoki poziom bilirubiny, a żółtaczka nie poprawia się sama, leczenie może okazać się konieczne.

Jeśli istnieje ryzyko wystąpienia kernicterus, rzadkiego, ale potencjalnie zagrażającego życiu powikłania hiperbilirubinemii, wówczas również należy zastosować leczenie.

Leczenie hiperbilirubinemii zależy od stopnia żółtaczki, ogólnego stanu zdrowia dziecka i jego historii medycznej, ale może obejmować:

Fototerapię - bilirubina absorbuje światło, a specjalne lampy emitujące niebieskie światło mogą pomóc w obniżeniu jej poziomu. Proces ten znany jest jako fototerapia. Poprzez rozbicie bilirubiny taka forma leczenia ułatwia wątrobie dziecka usunięcie nadmiaru bilirubiny z krwi. Fototerapię stosuje się z przerwami na karmienie, przewijanie i przytulanie. Poziom bilirubiny powinien być również regularnie monitorowany, aby zobaczyć, jak postępuje leczenie.

Głównym ryzykiem związanym z hiperbilirubinemią jest to, że rozwinie się w kernicterus. Chociaż jest on niezwykle rzadki w Wielkiej Brytanii - dotyka mniej niż jedno na 100,000 noworodków – jest to poważna komplikacja.

Kernicterus występuje, gdy żółtaczka u niemowląt  zostaje pozostawiona bez nadzoru i leczenia. Dochodzi do niego, gdy we krwi znajdują się bardzo wysokie stężenie bilirubiny, która następnie przenika do mózgu. Może powodować rozległe i trwałe uszkodzenie mózgu i wpływać na ośrodkowy układ nerwowy. W niektórych przypadkach kernicterus może nawet zagrażać życiu.

Jeśli Twoje dziecko ma żółtaczkę, bez względu na to, czy znajduje się w szpitalu, czy w domu, należy monitorować jego stan, aby nie rozwinął  się kernicterus. Objawy kernicterus obejmują:

• Zmniejszoną świadomość otaczającego świata
• Mięśnie stają się niespotykanie wiotkie
• Brak apetytu
• Napady padaczkowe
• Wygięcie szyi i kręgosłupa.

Hiperbilirubinemia dotyka większości noworodkówi. Uważa się, że około 60% noworodków ma podwyższony poziom bilirubiny podczas pierwszych kilku dni po porodzie. Żółtaczka występuje również niezwykle często, zwłaszcza u wcześniaków (około 80% z nich doświadcza tej choroby).